Trafolarda İzolasyon Direncinin Ölçülmesi

İzolasyon direnci ölçümü neredeyse her elektrikli cihaz için üretim aşamasında ya da servis aşamasında yapılan bir testtir. Çeşitli yerlerde kullanılan bu test, günlük hayatta önemi çok büyük olan transformatörlerde de yapılıyor. Peki transformatörlerde uygulanan izolasyon direnci testi nasıl yapılır?

Bu test anma geriliminde veya anma geriliminin üzerinde gerçekleştirilir. Testin amacı, toprağa giden veya sarımlar arasında sarım izolasyonunun bozulmasından kaynaklı düşük direnç yollarının olup olmadığını belirlemektir. Test ölçüm değerleri sıcaklık, nem, test voltajı ve transformatörün büyüklüğü gibi değişkenlerden etkilenir

Bu test, tamir işleminden önce ve sonra ya da bakım yapılırken gerçekleştirilmelidir. Test verisi, gelecekte yapılacak işlemlerde karşılaştırma amacıyla kaydedilmelidir. Aynı zamanda test değerleri karşılaştırma amacıyla kullanılabilmesi için 20°C sıcaklıkta normalleş-//tirilmelidir. Güvenilir enerjilendirme için uygun değerler, uygulanan test voltajının her 1000 V değeri için 1MΩ + 1 MΩ şeklinde olmalıdır. İyi izolasyon sistemlerindeki örnek direnç değerleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

Trafo İzolasyon Test Prosedürleri:

Transformatör kazanının ve nüvesinin toprak ile olan bağlantısını ayırmayınız. Transformatör kazanının ve nüvesinin topraklandığına emin olunuz.
Transformatörün sargılarına bağlı olan tüm yüksek voltajlı, düşük voltajlı ve nötr bağlantıları; fan sistemlerini, yıldırım tutucularını veya herhangi bir düşük voltaj kontrol sistemini ayırınız.
Teste başlamadan önce, yüksek gerilim buşingleri arasındaki atlamaların herhangi bir metale ve şasiye temas etmediğinden emin olunuz. Aynı zamanda düşük voltaj ve nötral buşingleri arasındaki atlamaların da herhangi bir metale veya şasiye temas etmediğinden emin olunuz.
Minimum skalası 20,000 MΩ olan megohmmetre kullanınız.
Direnç ölçümleri sarım ve toprak arasında her set için yapılır. Ölçülecek sarımların toprak bağlantıları, izolasyon direncinin ölçülmesi için ayırılmalıdır.
Megohmmetreye 1 dakikada bir bakım yapılmalıdır. İki sarımlı transformatör için aşağıdaki ölçümler okunmalıdır:

a) Yüksek voltaj sarımı ile düşük voltaj sarımı ve toprak arası,
b) Yüksek voltaj sarımı ile toprak arası,
c) Düşük voltaj sarımı ile yüksek voltaj sarımı ve toprak arası,
d) Düşük voltaj sarımı ile toprak arası,
e) Yüksek voltaj sarımı ile düşük voltaj sarımı arası.

Bu test için ağlantılar aşağıdaki şekilde gösterilmektedir. Bir altındaki şekil ise tek faz ve üç faz transformatörler için verilmiştir.

3 sarımlı transformatörler için, test aşağıdaki gibi yapılmalıdır: ► Yüksek ile düşük, üçüncü ve toprak arası, ► Üçüncü ile yüksek, düşük ve toprak arası, ► Düşük ile yüksek, üçüncü ve toprak arası, ► Yüksek, düşük ve üçüncü ile toprak arası, ► Yüksek ve üçüncü ile düşük ve toprak arası, ► Düşük ve üçüncü ile yüksek ve toprak arası, ► Yüksek ve düşük ile üçüncü ve toprak arası.

"Transformatör sıvısı olmadan megohm testini yapmayınız. Çünkü havadaki izolasyon direnci sıvıdaki dirençten daha düşük çıkacaktır. Ayrıca transformatör boşluk altında iken de bu testi yapmayınız. Çünkü toprağa doğru ani alevlenme olabilir."

Tek ve üç faz için test metotları gösterilen aşağıdaki şekilde en çok kullanılan a, c ve e’dir. b ve d tipi testleri diğerlerine göre daha kesin sonuç verir. a ve b testlerinin sonuçları ile c ve d testlerinin sonuçları pratikte eşittir.

Kuru ve bileşikle dolu transformatörler için uygun izolasyon direnç değerleri, uygun standart minimum değerler olmadığı halde A Class dönen makine için karşılaştırılabilir olmalıdır. Fazla güvenilir veri olmadığı takdirde, aşağıdaki formüle başvurulur: IR = CE / √ kVA IR: Sarım ile toprak arasındaki megohm cinsinden minimum 1 min 500 V DC izolasyon direncidir. Diğer sarım veya sarımlar korunmuştur. C: 20°C sıcaklıktaki ölçümler için bir sabittir. E: sarımın voltaj değeridir.

Bu formül tek faz transformatörler için geçerlidir. Eğer test edilecek transformatör üç faz olursa ve her ayrı üç sarım tek gibi test edilecekse: E, tek faz sarımlarının her birinin voltaj değeridir. kVA, test altındaki üç faz sisteminin anma kapasitesidir. Aşağıdaki videoda transformatör izolasyon testini izleyebilirsiniz: